Yeni Dönemin Yıldızı: Agnes Ngetich

Karbon fiber plaka, köpük taban, yüksek teknoloji karbonhidrat jelleri ve süper ayakkabılar... Son 10 yılda yol yarışları hızlı bir şekilde değişti. Bir zamanlar herkesin kolaylıkla yapabildiği, fazla ekipman veya zahmet gerektirmeyen uzun mesafe koşu, büyük spor markalarının AR-GE departmanlarının arasındaki teknoloji savaşlarının içinde kendini buldu. Ve bu sadece başlangıç…

Süper ayakkabıların görücüye çıktığı 2017 yılından beri, kadınlar ve erkeklerde hem maraton hem de yarı maraton rekorları defaatle kırıldı. En hızlı ilk maraton rekoru da ondan fazla kez yenilendi. Tüm bunların arasında parkur ve şampiyona rekorlarını saymaya bile gerek yok.

Agnes Ngetich ise geçtiğimiz günlerde yol yarışında dünya rekoru kıranlar müzesinin en yeni üyesi oldu. 14 Ocak'ta, Valencia'da düzenlenen 10 kilometre yol yarışında kadınlar 10 kilometre dünya rekorunu 28 saniyeyle geliştirirken, 10 kilometreyi 29 dakikanın altında koşan ilk kadın sporcu olmayı başardı. 23 yaşındaki Ngetich, eski rekorları sanki çok yavaşmış gibi gösteren yeni nesil yol yarışçılarının iddialı üyelerinden biri.

Aslında geçmişte birçok uzun mesafe yıldızının tartanda kariyer yaptıktan sonra, 30 yaşını geçince, tercih ettiği bir spordu yol yarışları. Yarış stratejisinin ön planda olduğu yarı maraton ve maraton disiplinlerinde sporcular, tartanda geçen haşin yılların getirdiği tecrübeyi kullanarak kendilerine yeni bir kariyer inşa ettiler yıllar boyu. Fakat son yıllarda 20'li yaşların henüz başındaki sporcular sadece yarışlara girmedi, podyumları kapatmaya, rekorları kırmaya başladılar. Yeni neslin yeteneğiyle teknolojik gelişmeler de birleşince, tecrübenin onları durdurması kolay gözükmüyor.

Dünya rekorunun ardından röportaj yapma şansı bulduğum Agnes Ngetich “Ben çıplak ayakla koşarak başladım aslında, herkes gibi... Profesyonel yarışlara geçince direkt olarak süper ayakkabılarla başladım. Herhalde kendimi yeni dönemin ilk sporcularından biri olduğum için şanslı sayabilirim” şeklinde özetliyor kendi yolculuğunu. Üstte bahsettiğim o eski nesil, kariyerlerinin başında klasik koşu ayakkabılarını kullanmış, son dönemde yeni ayakkabılara geçiş yapmak durumunda kalmıştı. Tabii bu beraberinde bir alışma süreci, uzun süren bir geçiş gerektirdi.

Diğer tarafta, Agnes'in de içinde bulunduğu yeni jenerasyon âdeta bu yeni dönemin içine doğdu: “10 kilometre dünya rekorunu kırdığım yarışta giydiğim ayakkabılar, Adidas Takumi Sen 9, genellikle 5 veya 10 kilometre yarışlarında giymeyi tercih ettiğim ayakkabılar. Hem hafifliği sayesinde hızımı artırmamı kolaylaştırıyor hem de şekli sebebiyle köşeleri hızlı dönerken herhangi bir tedirginlik yaşamıyorum. Kısa yarışlarda bunun önemi çok büyük.”

Komple Bir Koşucu

Kenya'dan çıkan her yetenekli genç atlet gibi Agnes Ngetich de birden fazla branşta yarışarak başladı kariyerine. Henüz 18 yaşında Kenya U-20 5 bin metre seçmelerini kazandı, hemen ardından kros şampiyonasında ilk beşe girdi ve devamında ilk kez boy gösterdiği yol yarışında podyumunu gördü. Bu kadar yetenekliyseniz ve kariyerinize birden fazla dalda iyi başladıysanız, birini seçmek oldukça zor. Ancak uluslararası yarışlara girdiği ilk sene olan 2023'de Ngetich, hiçbirini seçmesine ihtiyacı olmadığını da göstermişti.

Bathurst, Avustralya'da düzenlenen Kros Dünya Şampiyonası'nda altın madalya alan Kenya Kros Milli Takımı'nın en genç ferdi olan Ngetich, aynı yaz 2023 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda 31:34.83'le kişisel en iyisini koşarak 10 bin metrede dünya altıncısı oldu. “Sezon iyi başladı ancak Budapeşte'de şanssızdım” diyor Ngetich. “Adet kramplarım sebebiyle çok ciddi bir acı çektim yarış saatine kadar. Aslında madalya alabileceğimi düşünüyordum ama olmadı.”

Hızlı yükselişinden söz ederken geleceğe dair ipuçları sunmayı da ihmal etmiyor: “Yol yarışlarında son dönemde başarılı sonuçlar aldım ancak atletizmi kafamdan silmiş değilim. Hayatımın bundan sonraki bölümüne yalnızca yolda devam etmek istemiyorum. Tartan çok başka bir his. Geri dönmek istiyorum.”

Normalde tam tersi olur. Atletizmden yola geçiş... Agnes Ngetich o konuda da oldukça farklı. “Özellikle son dönemde sürelerim plan dahilinde gelişiyor ama aynı gelişimi atletizmde de gösterebileceğime olan inancım tam. Sadece daha fazla koşup tecrübe kazanmam gerekiyor. Ekibimle birlikte yarış planlarımı ve hedeflerimi konuşmaya devam ediyoruz. 2024 olimpiyat yılı. Paris'te olmayı kim istemez ki?”

Adım Adım

Maratonlar, özellikle de World Marathon Major dahilindeki altı büyük maraton (Tokyo, Berlin, Chicago, New York, Boston ve Londra), son dönemde hem sporculara getirdiği prestijle hem de giderek artan ödül havuzuyla birlikte kabuk değiştirdi.

Şüphesiz, dünyanın yapması en zor sporlarından birinde aldığınız derece zaten değerli ama her iyi sonuç, aynı zamanda çektiği sponsorlar sayesinde de çok ciddi bir getiri sağlamaya başladı. Fakat hem sponsor baskısı hem de sporcunun gittiği her organizasyonda karşılaştığı izzet-i ikram sebebiyle kendilerini daha fazla yarışa sokması, aynı zamanda sakatlıkların kapısını aralıyor ve kariyerlerin erken dönemde zedelenmesi anlamına geliyor.

2015 yılında henüz 19 yaşındayken maratonda dünya şampiyonluğuna ulaşan Ghirmay Ghebreslassie, şampiyonluğu sonrasında hemen her yarı maraton ve maraton organizasyonu tarafından davet aldı. Rejenerasyonu yeteri kadar yapmadan çıktığı yarışlar, dünya şampiyonluğundan yalnızca iki sene sonra spora büyük bir ara vermesine sebep oldu. Döndüğünden beri ise -son sekiz sene- yalnızca bir podyumu var.

Yetenek şüphesiz önemli ancak yeteneği yönetmek de bir o kadar değerli. Neyse ki Agnes emin ellerde. “Antrenörüm ve ekibimle birlikte en iyi performansımda kalabilmem ve sakatlık yaşamamam için elimizden geleni yapıyoruz. Yarış takvimimi belirlerken en dikkat ettiğimiz şey de bu zaten” diyor Kenyalı rekortmen. “Oldukça yüksek mental ve fiziksel yoğunluğa sahip bir spor bu. Neyse ki ekibim bana her iki açıdan da yardımcı oluyor. Bu sayede ben de sadece yapmaktan en keyif aldığım şeyi yapmaya, koşmaya odaklanabiliyorum.”

2022 Berlin Maratonu'nda Tigst Assefa, 2:15.37’yle Marathon Major koşularında ortaya çıkan en hızlı süreye imza atmıştı. Sifan Hassan, iki kez sakatlık sebebiyle durmak zorunda kaldığı ilk maratonu olan 2023 Londra Maratonu'nda zafere uzanmayı başarmıştı. Yalnızca birkaç hafta önce, ilk kez maraton koşan bir atletin koştuğu en hızlı derece olan 2:16.07'yi izletti bizlere, 2024 Dubai Maratonu'nda.

Tüm bunlardan bahsederken, şüphesiz Agnes Ngetich'in ilk maratonunun ne zaman geleceğini merak etmemek mümkün değil. Ancak onun her adımı planlı. “Şimdilik yalnızca 5 ve 10 kilometreye odaklıyım. Ama şüphesiz maraton koşmak istiyorum. Ben kendine sınır koymayı seven biri değilim. Sınırları zorlamayı oldukça seviyorum. Belki ileride daha büyük düşünebiliriz.”

18 yaşında koşu sahnesine çıktığından beri atletizm meraklıları Agnes Ngetich'in potansiyelinin farkındaydı. Bu yılın başında Valencia, Ibercaja'daki 10 kilometre dünya rekorunun ardından, herkesin beklentisi artık çok daha yüksek.